Sen Hồ Tây hay còn được gọi là Sen Bách Diệp là một loại giống sen quý cần có biện pháp bảo tồn và duy trì. Một nhóm nghiên cứu là các nhà khoa học của Trung tâm Tài nguyên thực vật nhận thấy diện tích trồng sen ở Hồ Tây hiện nay đang bị thu hẹp diện tích dần. Nếu chỉ dựa vào việc nhân giống bằng cách tách chồi thì hệ số nhân giống sẽ giảm đi nhiều, dễ bị thoái hóa và dẫn đến nguy cơ mất đi những điểm đặc trưng của sen Hồ Tây.
Chính vì điều này, nhóm nghiên cứu đã xây dựng thành công quá trình nhân sống sen Hồ Tây bằng cách áp dụng phương pháp nuôi cấy mô tế bào.
Mục Lục
Áp dụng biện pháp nuôi cấy mô tế bào để tạo ra nguồn giống sen đảm bảo
PGS.TS Đồng Văn Giới, Trung tâm Tài nguyên Thực vật, cùng các cộng sự đi thu thập nguồn gene gốc tại các vùng trồng ở Hồ Tây về lưu giữ giống gốc tại Trung tâm bảo tồn, khai thác và phát triển nguồn gene cây sen – Học viện Nông nghiệp Việt Nam. Từ giống gốc này, anh sử dụng biện pháp nuôi cấy mô tế bào để tạo ra nguồn giống sen đảm bảo. Phương pháp này giúp giữ nguyên được các đặc tính của sen, cây giống không bị sâu bệnh. Kết quả nghiên cứu invitro đã thành công khi hơn 500 mẫu giống vừa được đưa ra vườn ươm để đánh giá kết quả.
Theo PGS Giới, sen Bách Diệp là giống sen đã được trồng lâu đời ở khu vực Hồ Tây – Hà Nội. Loài sen này có tên Bách Diệp vì mỗi bông hoa có tới 100 cánh. Đặc trưng dễ nhận biết là cánh hoa kép, màu hồng, hương thơm lâu, gạo sen to và căng mọng. Giá trị phổ biến nhất của sen Bách Diệp là do có hương thơm lâu và đượm; vì vậy đây là loài duy nhất dùng để ướp trà.
PGS.TS Đặng Văn Đông, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu rau quả, người có nhiều năm nghiên cứu về hoa sen cho biết; thực tế có nhiều loài/giống sen quý của Việt Nam đang bị thoái hóa. Việc bảo tồn, lưu giữ, phục tráng và phát triển nguồn gene sen quý rất cần thiết.
Nuôi cấy mô cho phép tạo ra số lượng cây giống lớn trong thời gian ngắn
Bình thường người dân có thể chọn ra những cây tốt nhất, có các đặc tính quý, trong quần thể để trồng riêng. Sau đó nhân giống bằng hạt (với các giống thuần chủng) hoặc nhân giống bằng thân ngầm/củ ở môi trường sạch bệnh; sẽ tạo ra được các cây giống tốt, giữ được các đặc tính của giống nguyên sản.
Tuy nhiên, PGS Đông cho rằng để công tác bảo tồn, phục tráng, có hiệu quả cao; cây con có chất lượng tốt, thì phương pháp nuôi cấy mô là tối ưu hơn cả. Nuôi cấy mô cho phép tạo ra số lượng cây giống lớn, trong thời gian ngắn; cây nhân ra vẫn giữ được các tính trạng ban đầu của cây mẹ. Từ đó bảo tồn được nguồn gene hoa sen.
Định dạng loài sen Bách Diệp
Sen Hồ Tây được xếp vào nhóm nguồn gene đặc sản, quý hiếm cần được bảo tồn. Năm 2017, các nhà khoa học của Trung tâm Tài nguyên Thực vật, Học viện Nông nghiệp đã nghiên cứu và đưa ra một số đặc điểm hình thái đặc trưng để nhận biết giống sen Hồ Tây.
Loài sen Bách Diệp được định dạng: Lá màu xanh đậm, cuống lá và cuống hoa xanh nhạt. Mỗi lá có 20-22 gân, phiến lá ráp. Nụ hoa bầu dục dài, chóp tù màu hồng nhạt. Hoa cánh kép có màu hồng, gương sen mặt phẳng, hạt sen hình bầu dục dài. Mỗi bông sen Hồ Tây có trung bình khoảng 100 cánh. Hạt sen sắp xếp thành 3 vòng tròn đồng tâm trên gương sen; vòng thứ nhất gồm 1-5 hạt, vòng thứ hai gồm 5-12 hạt và vòng thứ 3 gồm từ 10-17 hạt.
TS Giới hy vọng quá trình đưa cây giống ra vườn ươm sẽ cho kết quả tốt. Đây sẽ là nguồn cung cấp giống sen Bách Diệp chất lượng cao; điều này giúp cho người dân trồng, phát triển kinh tế.
Trà sen Hồ Tây – Quốc Trà Việt Nam
Khi những búp sen hồng bắt đầu nở rộ; đây cũng là lúc người làm nghề ướp trà sen tại phường Quảng An (Tây Hồ, Hà Nội) tất bật vào vụ mùa mới. Làm trà sen không chỉ vì cuộc sống mưu sinh; mà còn là cách người dân ở đây lưu giữ nét văn hóa truyền thống.
Trà sen Hồ Tây là sự hòa quyện giữa hương vị đậm đà của chè Tân Cương (Thái Nguyên) với hương thơm ngát rất riêng của gạo sen Bách Diệp. Qua đôi bài tay khéo léo của những người thợ tạo ra thức trà thơm ngon, đậm đà, thanh nhã.
Không phải ngẫu nhiên mà trà sen Hồ Tây trở thành một thức quà nổi tiếng của Hà Nội. Trà sen quý bởi được sự cầu kì và tỉ mỉ trong từng công đoạn chế biến.
